Wydrukuj tę stronę
2015-03-14

Seksualność dzieci niepełnosprawnych intelektualnie – kilka prawidłowości

Rozmowa z dr. Remigiuszem Kijakiem edukatorem seksualnym, pedagogiem specjalnym, adiunktem w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, autorem publikacji poświęconych seksualności osób z niepełnosprawnością intelektualną

Czy seksualność dzieci niepełnosprawnych intelektualnie jest inna?

Rozwój psychoseksualny dzieci głębiej niepełnosprawnych intelektualnie przebiega przez te same fazy i obejmuje te same aspekty, co rozwój dzieci pełnosprawnych z tą różnicą, iż w przypadku osób niepełnosprawnych przebieg ten może być wolniejszy – tak jest w przypadku rozwoju biologicznego. Osoby niepełnosprawne intelektualnie mają wrodzony popęd seksualny, prawidłowo rozwinięte narządy płciowe, oraz prawidłowe wydzielanie hormonów płciowych. Dziewczęta niepełnosprawne intelektualnie prawidłowo miesiączkują, chociaż wiek pierwszej miesiączki w porównaniu z grupą dziewcząt w normie intelektualnej jest opóźniony o 3 – 4 lata. W przypadku osób niepełnosprawnych intelektualnie o genetycznej etiologii i przebiegu niepełnosprawności tych nieprawidłowości może być więcej – u chłopców w zespole Patau obserwujemy wnętrostwo (wada polegająca na niewłaściwym umieszczeniu jąder w jamie brzusznej lub w kanale pachwinowym), chłopcy z zespołem Warkany’ego najczęściej mają nieprawidłową lokalizację ujścia cewki moczowej najczęściej na brzusznej stronie prącia. Pojawiającym się bardzo często dodatkowym objawem patoklinicznym jest niedorozwój genitaliów oraz niezstąpienie jąder. Podobne objawy obserwujemy u osób z zespołem Wolfa-Hirschhorna. 

Czy rozmowy o seksie z dzieckiem są w ogóle możliwe?

Rodzina stanowi jedno z najważniejszych środowisk seksualnych, w którym młody człowiek zdobywa podstawową wiedzę o sobie i własnej seksualności. Niestety funkcja ta w wielu rodzinach jest realizowana w sposób nieprawidłowy – od rodzin unikających treści na temat rozwoju seksualnego swoich dzieci po te, w których te tematy pojawiają się nazbyt często prowadząc w skrajnych przypadkach do molestowania seksualnego.

  • Pojawia się pytanie jak powinna wyglądać prawidłowa socjalizacja seksualna. Wydaje się, że możemy to ująć w kilka zdańNajważniejsze jest poznanie i akceptacja czynnika przyjemności u dziecka;
  • Ostrożna i konsekwentna socjalizacja mająca na celu ukształtowanie u dziecka poczucia prywatności i odpowiedzialności, a także świadomości dotyczącej takiego aspektu aktywności seksualnej jak wybór odpowiedniego czasu, miejsca i właściwej osoby;
  • Podejmowanie rozmów na temat natury i roli seksu w życiu człowieka;
  • Budowanie wysokiej samooceny związanej z wszystkimi sferami działania w tym sferą seksualną;
  • Przekazanie dziecku kontroli nad jego ciałem i wszystkimi jego funkcjami.

Socjalizacja seksualna związana jest zatem przede wszystkim z uświadomieniem seksualnym i kształtowaniem właściwych zachowań już w dzieciństwie. Poprzez prawidłową socjalizację seksualną możemy uniknąć wielu problemów pojawiających się w okresie dorastania, które bardzo często wynikają z deficytów tożsamości płciowej i obniżonej kontroli potrzeb seksualnych. Właściwa, bo przeprowadzona w sposób dostosowany do poziomu rozumienia dziecka i wielokrotnie powtarzana socjalizacja seksualna stanowić będzie również element profilaktyczny, zabezpieczający przed niepożądaną ciążą, chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz przemocą seksualną.

Czy są treści, których nie należy poruszać i jakie treści powinny być istotne?

Nie ma takich treści, ważny jest sposób i kierowanie się kilkoma istotnymi zasadami, a edukacja seksualna będzie równie naturalna jak nauka wiązania butów. Rodzina będzie stanowić prawidłowe środowisko seksualne dla dziecka, jeżeli kierować się będzie kilkoma ważnymi zasadami:

Przejrzystość wobec spraw seksualnych i osobista odpowiedzialność

Rodzic powinien intuicyjnie wyczuć wrażliwość swojego dziecka i tak planować rozmowy o seksualności, aby nie wytwarzały one lęków, obaw, poczucia winy, z drugiej zaś strony nie prowadziły do zbytniej fascynacji ludzką seksualnością. 

Wzajemne zaufanie

Postawa dojrzałego, przejrzystego i odpowiedzialnego traktowania spraw seksualnych przez rodziców będzie skutkowała zaufaniem ze strony dziecka. Właśnie zaufanie zachęci dziecko do otwartego poruszania spraw seksualnych, bez atmosfery zaufania pomiędzy rodzicami i dziećmi, dobre wychowanie seksualne jest niemożliwe. 

Kompetencja

Rozmowy na temat seksualności nie mogą odbywać się tylko na podstawie zdroworozsądkowej wiedzy rodziców, ale powinny opierać się na rzetelnej wiedzy.

Wyczucie i delikatność

Rodzic powinien dobrze wyczuć, czego potrzebuje i jednocześnie czego oczekuje od niego dziecko. 

Informacje proporcjonalne do etapu rozwoju

Rodzic podczas rozmów na temat seksualności powinien uwzględniać etap rozwoju dziecka. Rodzic nigdy nie powinien narzucać dzieciom żadnej informacji seksualnej, ale podążać za ich wrażliwością i potrzebami rozwojowymi. W indywidualnym wychowaniu seksualnym w rodzinie samo dziecko – najczęściej poprzez pytania – daje wyraźne sygnały, jakiej informacji potrzebuje na danym etapie rozwoju.

Remigiusz Kijak jest autorem książek: „Seks i niepełnosprawność. Doświadczenia seksualne osób niepełnosprawnych intelektualnie”, „Oblicza seksualności osób niepełnosprawnych” oraz „Seksualność – Niepełnosprawność – rzeczywistość”

 

Kopiowanie i rozpowszechnianie tylko z podaniem autora tekstu i źródła.

Czytany 2900 razy